یوحنا بن زبدی، معروف به یوحنای رسول، یکی از دوازده حواری برگزیدهٔ عیسی مسیح است. او در حدود سال ۶ میلادی به دنیا آمد و در حدود سال ۱۰۰ میلادی درگذشت. یوحنا جوان‌ترین حواری و پسر زبدی و سالومه بود و برادری به نام یعقوب داشت که او نیز از حواریون عیسی بود. او به‌عنوان نویسندهٔ انجیل یوحنا، سه نامهٔ یوحنا و کتاب مکاشفه شناخته می‌شود.
پیشینه و زندگی
یوحنا و برادرش یعقوب از خانواده‌ای ماهیگیر در کنار دریاچهٔ جلیل بودند و به همین دلیل، گاهی او را با عنوان “یوحنای ماهیگیر” نیز معرفی می‌کنند. در انجیل‌ها، یوحنا به‌عنوان “شاگرد محبوب” عیسی شناخته می‌شود و اغلب در موقعیت‌های مختلف در کنار عیسی بوده است. او در بسیاری از رویدادهای مهم زندگی عیسی حضور داشت، از جمله شام آخر و مصلوب شدن. پس از قیام عیسی، یوحنا به‌عنوان یکی از رهبران اولیهٔ کلیسا در اورشلیم فعالیت می‌کرد. بر اساس سنت‌ها، او به جزیرهٔ پاتموس تبعید شد، جایی که کتاب مکاشفه را نوشت. او در حدود سال ۱۰۰ میلادی در افسوس (ترکیهٔ امروزی) درگذشت.
ویژگی‌های شخصیتی
یوحنا به‌عنوان فردی مخلص، مهربان و احساسی در انجیل‌ها معرفی می‌شود. رابطهٔ خاص او با عیسی باعث شد که خود را “شاگردی که عیسی او را دوست داشت” بنامد. در انجیل‌ها، یوحنا به‌عنوان فردی متعهد به عیسی و سخت‌کوش در پیروی از تعالیم او شناخته می‌شود. او به‌عنوان نماد محبت بی‌پایان خدا و ایمان شناخته می‌شود.
نقش در انجیل‌ها
انجیل یوحنا یکی از چهار انجیل رسمی کتاب مقدس است که به یوحنا نسبت داده می‌شود. این انجیل بیشتر بر الهیات و شناخت عمیق مسیح تأکید دارد و بسیاری از آموزه‌های عیسی را با رویکردی فلسفی و عمیق بیان می‌کند. همچنین، تأکید زیادی بر محبت و رابطهٔ عمیق با خدا دارد. در این انجیل، یوحنا صرفاً به روایت وقایع زندگی عیسی نمی‌پردازد، بلکه حاوی خطابه‌های طولانی و اندیشه‌های عمیق رسولی است که از ابتدای دوران جوانی در جلیل تا نهایت کهنسالی در ایالت آسیا با خداوند زندگی کرده‌است.
آثار و نوشته‌ها
علاوه بر انجیل یوحنا، سنت یوحنا نویسندهٔ سه نامهٔ یوحنا (۱، ۲ و ۳ یوحنا) و کتاب مکاشفه یوحنا (رؤیا) نیز است. کتاب مکاشفه یکی از آخرین کتاب‌های عهد جدید است که به رؤیاهای یوحنا در جزیرهٔ پاتموس اشاره دارد. در این کتاب، او آیندهٔ کلیسا و بازگشت مسیح را پیش‌بینی کرده است. در نامه‌های یوحنا، او به محبت خدا و آزادی از گناه تأکید دارد و هشدارهایی به جامعهٔ مسیحی در مورد خطرات اعتقادات نادرست می‌دهد.
نقش در هنر و نمادها
در هنرهای مسیحی، سنت یوحنا معمولاً با عقاب نمایش داده می‌شود. این نماد به‌دلیل دیدگاه‌های بلند و عمیق الهیاتی که در انجیل یوحنا بیان شده، انتخاب شده است. او گاهی در نقاشی‌ها به‌عنوان جوانی با چهره‌ای آرام و مشتاق به حقیقت به تصویر کشیده می‌شود. در پرتره‌های انفرادی، نماد سنت یوحنا ممکن است جامی حاوی ماری باشد. این به داستانی از افسانهٔ طلایی اشاره دارد، که در آن یک کاهن مشرک او را به نوشیدن جامی از زهر دعوت می‌کند. سنت یوحنا نه‌تنها زنده می‌ماند، بلکه دو مردی را که از همان زهر مرده بودند، زنده می‌کند. در بیشتر پرتره‌های غربی، سنت یوحنا به‌عنوان یک جوان با ریش کوتاه یا بدون ریش به تصویر کشیده شده است. این احتمالاً به این دلیل است که در انجیل‌ها نام او همیشه پس از برادرش یعقوب ذکر شده و او را جوان‌تر نشان می‌دهد. برخی سنت‌ها او را نوجوانی در زمان شام آخر توصیف کرده و بر دوش عیسی تکیه داده است. افسانهٔ طلایی و سنت جروم نیز بر جوانی و پاکدامنی او تأکید دارند.
مکاشفه یوحنا و آینده کلیسا
کتاب مکاشفه که به آن “رؤیاهای یوحنا” گفته می‌شود، دربارهٔ آیندهٔ کلیسا و دوران آخرالزمان سخن می‌گوید. در این کتاب، یوحنا نبرد بین خوبی و بدی، پیروزی نهایی مسیح و ظهور پادشاهی جدید خدا را پیش‌بینی می‌کند. همچنین، او علامت‌های پایان دنیا از جمله عدد ۶۶۶ به‌عنوان عدد وحش و ظهور وحشی را ذکر می کند.
