مریم مجدلیه: از صلیب تا زندگی زاهدانه در فرانسه
مریم مجدلیه یکی از چهره‌های برجسته در تاریخ مسیحیت است که نقش او در روایات مذهبی و هنری به‌طور گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفته است. او به‌عنوان یکی از پیروان وفادار عیسی مسیح شناخته می‌شود و حضور او در لحظات مهمی مانند مصلوب شدن و رستاخیز عیسی، جایگاه ویژه‌ای به او بخشیده است.
یکی‌انگاری سه زن در سنت مسیحی
در سنت مسیحی، به‌ویژه از قرن ششم میلادی، سه شخصیت زن با یکدیگر ترکیب شده‌اند:
1. مریم مجدلیه: زنی که از او “هفت دیو خارج شده بود” و در روایات مصلوب شدن و رستاخیز عیسی حضور داشت.
2. مریم بیت‌عنیا: خواهری که عیسی را در خانه‌اش میزبانی کرد و در واقعه رستاخیز لازاروس حضور داشت.
3. زن گناهکار: زنی که پای عیسی را با عطر گران‌بها آغشته کرد.
این ترکیب در آثار هنری قرون وسطی به‌وضوح دیده می‌شود؛ به‌طوری‌که شیشه عطر به‌عنوان نماد اختصاصی مریم مجدلیه در تمامی این آثار حضور دارد.
مریم مجدلیه در مصلوب شدن عیسی
در نسخه‌ای خطی متعلق به قرن ششم، تصویری از مصلوب شدن عیسی وجود دارد که در آن سه زن، از جمله مریم مجدلیه، حضور دارند. با این حال، تا پیش از قرون وسطای متأخر، حضور مریم مجدلیه در صحنه‌های مصلوب شدن نادر بود. اما در قرن‌های ۱۴ و ۱۵، به دلیل علاقه به نمایش احساسات شدید در آثار هنری، مریم مجدلیه به شکلی بسیار اندوهگین و مضطرب در این صحنه‌ها ظاهر شد.
مریم مجدلیه در واقعه رستاخیز
همان نسخه خطی قرن ششمی شامل دو صحنه از روایات رستاخیز است:
1. بازدید مریم مجدلیه و دیگر زنان از مقبره عیسی.
2. دیدار مریم مجدلیه با عیسی در باغ، جایی که از او خواسته شد که او را لمس نکند.
این دو صحنه در طول تاریخ هنر به مضامینی رایج تبدیل شدند.
مریم مجدلیه به‌عنوان یک زاهد در فرانسه
طبق افسانه طلایی (Golden Legend)، مریم مجدلیه پس از مصلوب شدن عیسی، به همراه برادرش لازاروس، خواهرش مارتا و معلم معنوی‌اش ماکسیمین، به‌وسیلهٔ قایقی بدون سکان به مارسی در فرانسه رسیدند. در آنجا، مریم شروع به موعظه ایمان مسیحی کرد و سپس تصمیم گرفت به یک بیابان دورافتاده برود و زندگی خود را در دعا و تفکر سپری کند.
گفته می‌شود که او برای سی سال بدون هیچ غذای زمینی تنها با تجربه‌های معنوی زنده ماند. زمانی که مرگ او نزدیک شد، فرشتگان او را به کلیسای ماکسیمین بردند، جایی که او آخرین بار عشای ربانی را دریافت کرد.
تصاویر مریم مجدلیه در مقام زاهد
از قرن ۱۶ تا ۱۸، تصاویر مریم مجدلیه در سلول زاهدانه‌اش بسیار محبوب شد. این تصاویر اغلب شامل نمادهای زهد و مراقبه هستند:
– کتاب (نماد مطالعه مذهبی)
– صلیب (نماد ایمان)
– تازیانه (نماد ریاضت)
– جمجمه (نماد زودگذر بودن زندگی)
– چشمانی خیره به آسمان یا صلیب
تصاویر اولیه او در کنار صلیب با احساسات شدید همراه بودند و به نظر می‌رسد که همان شور و اشتیاقی که او را به “گناهکاری” سوق داده بود، در توبه و عبادتش نیز ادامه یافته است. او اغلب لباس‌های اندکی بر تن دارد و حالت چهره‌اش نشان‌دهنده تجربه‌ای عرفانی و عمیق از الهی است.
افسانه‌های فرانسه و شک تاریخی
طبق نظر محققان مدرن، روایت زندگی مریم مجدلیه در فرانسه، برداشتی از داستان سنت مریم مصری است. داستان سفر او به فرانسه در اواسط قرن ۱۱ توسط راهبان صومعه وزله (Vézelay) ساخته شد، که ادعا کردند بقایای او از صومعه سنت ماکسیمین در پروانس به وزله منتقل شده است.
در آغاز قرن ۱۲، کلیسای جامع اوتون (Autun) نیز ادعا کرد که بقایای لازاروس، برادر مریم، نزد آن‌هاست و او نیز همراه خواهرش به فرانسه آمده است. سپس، مارتا نیز به این روایت اضافه شد. در سال ۱۱۸۷، در تاراسکون، پروانس، ادعا شد که بقایای مارتا نیز یافت شده است و افسانه‌ای شکل گرفت که در آن، او در کنار رود رون سفر کرده و هیولای افسانه‌ای تاراسک را شکست داده است.
پیش از قرن ۱۱، باور عمومی این بود که مریم مجدلیه در افسس به خاک سپرده شده است و لازاروس نیز در قبرس دفن شده است. با این حال، روایت‌های فرانسوی توسط نویسندگان و هنرمندان غربی به سرعت پذیرفته شدند.
مریم مجدلیه در طول تاریخ، از یک شخصیت ناشناخته در انجیل‌ها به یکی از مهم‌ترین قدیسان مسیحیت تبدیل شد. او در هنر قرون وسطی، هم به عنوان گناهکاری توبه‌کار و هم به عنوان شاهدی بر رستاخیز مسیح به تصویر کشیده شد. روایت‌های او، چه واقعی و چه افسانه‌ای، همچنان الهام‌بخش آثار هنری و سنت‌های مذهبی در سراسر جهان هستند.
